بارداری یکی از حساس‌ترین دوران زندگی هر زن است که در آن حتی ساده‌ترین انتخاب‌های غذایی می‌تواند پیامدهای مهمی برای سلامت مادر و جنین داشته باشد. یکی از این مواد خوراکی که همیشه بین «مفید بودن» و «ممنوع بودن» در نوسان است، سیر است. سیر به‌خاطر خواص دارویی و تغذیه‌ای‌اش شهرت جهانی دارد، اما آیا در دوران بارداری هم می‌توان با خیال راحت آن را مصرف کرد؟ در این مقاله علمی و کاربردی که توسط مشاوره مامایی لیلا علی آبادی نوشته شده است، به بررسی تمام جنبه‌های مصرف سیر در بارداری می‌پردازیم؛ از فواید گرفته تا هشدارها، مقدار مجاز، روش مصرف و نکات احتیاطی.
خوردن سیر در بارداری
Garlic is generally considered safe for consumption during pregnancy when eaten in moderation and cooked thoroughly. It offers nutritional benefits and can support immune function, heart health, and digestion. However, excessive consumption might lead to heartburn, and some individuals may experience digestive discomfort or be sensitive to the strong taste and smell, according to SBI General Insurance, ICICI Lombard, and Healthline.
فواید مصرف سیر در دوران بارداری
اگر به اندازه مصرف شود، سیر می‌تواند مزایای چشمگیری در دوران بارداری داشته باشد. در ادامه به مهم‌ترین خواص سیر برای زنان باردار اشاره می‌کنم:
1. تقویت سیستم ایمنی
بارداری بدن را در برابر ویروس‌ها و باکتری‌ها آسیب‌پذیرتر می‌کند. سیر به‌دلیل ترکیباتی مانند آلیسین، سیستم ایمنی را تقویت کرده و بدن را در برابر عفونت‌ها مقاوم‌تر می‌کند.
2. کاهش فشار خون بارداری
فشار خون بالا در بارداری (پره‌اکلامپسی) می‌تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد. سیر با گشاد کردن رگ‌ها و بهبود جریان خون، نقش موثری در تنظیم فشار خون ایفا می‌کند.
3. جلوگیری از گرفتگی عضلات
کاهش پتاسیم و مواد معدنی می‌تواند باعث گرفتگی عضلات به‌ویژه در سه‌ماهه سوم بارداری شود. سیر با بهبود گردش خون، از این مشکل پیشگیری می‌کند.
4. کمک به هضم و جلوگیری از یبوست
مشکلات گوارشی یکی از شکایات رایج بارداری است. سیر با تحریک حرکات روده‌ای، به بهبود هضم و کاهش یبوست کمک می‌کند.
5. بهبود سلامت قلب و کاهش کلسترول
مصرف کنترل‌شده سیر می‌تواند به کاهش کلسترول بد (LDL) و حفظ سلامت قلب مادر کمک کند.
خوردن سیر در بارداری
خطرات احتمالی مصرف سیر در بارداری
با وجود تمام فواید سیر، زیاده‌روی یا مصرف نادرست آن می‌تواند منجر به بروز عوارضی شود. برخی از موارد هشدار به شرح زیر هستند:
1. خطر خونریزی
سیر خاصیت رقیق‌کنندگی خون دارد. مصرف بیش از حد آن، به‌ویژه در هفته‌های پایانی بارداری یا در کنار داروهایی مثل آسپرین یا هپارین، می‌تواند ریسک خونریزی را افزایش دهد.
2. سوزش سردل و مشکلات معده
برخی از زنان باردار نسبت به سیر حساسیت گوارشی دارند. مصرف سیر خام در این افراد می‌تواند باعث تهوع، نفخ، اسهال یا سوزش معده شود.
3. احتمال بروز آلرژی
در موارد نادر، مصرف سیر می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک مثل خارش، بثورات پوستی یا تورم شود.
با تحرک و تغذیه درست، بارداری راحت‌تری داشته باش
ورزش در بارداری، زمانی مؤثر و بی‌خطر است که با برنامه‌ریزی اصولی و زیر نظر مشاور مامایی انجام شود. فعالیت بدنی منظم باعث بهبود گردش خون، کاهش تورم، تقویت عضلات کف لگن و کنترل قند خون می‌شود. حالا اگر این سبک زندگی فعال، در کنار تغذیه‌ی هدفمند مثل مصرف متعادل سیر قرار بگیرد، اثرگذاری بیشتری روی سلامت مادر و جنین خواهد داشت. سیر با خواص ضدالتهابی و تقویت سیستم ایمنی، مکملی طبیعی برای بدنی است که در مسیر زایمان طبیعی و بارداری سالم قرار دارد.
ورزش در بارداری
بهترین روش مصرف سیر در بارداری
برای بهره‌مندی از خواص سیر و در عین حال جلوگیری از عوارض، توصیه می‌شود نکات زیر رعایت شود:
روش مصرف
نکته مهم
سیر پخته
بهترین گزینه در دوران بارداری؛ ملایم‌تر برای معده
سیر خام
فقط در حد 1 حبه در روز و در صورت نداشتن مشکل گوارشی
مکمل سیر
فقط با تجویز پزشک یا ماما
مقدار مجاز سیر در دوران بارداری
میزان ایمن مصرف سیر در بارداری به شرایط جسمی مادر و مرحله بارداری بستگی دارد، اما به‌طور کلی:
1 تا 2 حبه سیر در روز (معادل حدود 2 تا 4 گرم سیر خام) برای بیشتر مادران بی‌خطر است.
در سه‌ماهه سوم، بهتر است مقدار مصرف کاهش یابد تا ریسک خونریزی کم شود.
خوردن سیر در بارداری چه تاثیری بر جنین دارد؟
خوردن سیر در بارداری، اگر به‌اندازه و با احتیاط مصرف شود، نه تنها برای مادر مفید است بلکه می‌تواند به رشد و سلامت جنین نیز کمک کند. برخی از تأثیرات مثبت سیر بر جنین عبارت‌اند از:
1. تقویت رشد جنین از طریق بهبود خون‌رسانی
سیر باعث بهبود جریان خون در بدن مادر می‌شود و این به معنای رسیدن بهتر اکسیژن و مواد مغذی به جنین در رحم است؛ عاملی که نقش مهمی در رشد طبیعی و کامل جنین دارد.
2. کاهش خطر زایمان زودرس
برخی مطالعات اولیه نشان داده‌اند که ترکیبات فعال موجود در سیر می‌توانند از برخی عفونت‌هایی که باعث زایمان زودرس می‌شوند، پیشگیری کنند.
3. پیشگیری از محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR)
در مادرانی که با مشکلات فشار خون یا کاهش جریان خون به جفت روبه‌رو هستند، مصرف متعادل سیر می‌تواند در کاهش ریسک رشد ناکافی جنین مؤثر باشد.
4. کمک به ساخت بافت عصبی و مغز جنین
مواد مغذی موجود در سیر (مثل ویتامین B6، منگنز و آنتی‌اکسیدان‌ها) می‌توانند در تکامل سیستم عصبی جنین نقش مهمی ایفا کنند.
💡 البته باید تأکید کرد که همه این اثرات تنها در صورت مصرف کنترل‌شده و اصولی سیر توسط مادر مشاهده می‌شود. زیاده‌روی ممکن است به عوارضی مثل خونریزی یا ناراحتی گوارشی منجر شود که غیرمستقیم به جنین نیز آسیب می‌رساند.
خوردن سیر در بارداری
آیا خوردن سیر در سه ماه اول بارداری مجاز است؟
بله، مصرف سیر در سه ماه اول بارداری در مقدار کم و متعادل، نه‌تنها بی‌خطر است بلکه می‌تواند فوایدی نیز داشته باشد. سیر سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین B6، و ترکیبات سولفوردار است که به تقویت سیستم ایمنی بدن مادر کمک می‌کند؛ و این برای مقابله با ویروس‌ها و عفونت‌ها در اوایل بارداری بسیار مهم است.
فواید خوردن سیر در سه‌ماهه اول:
کاهش حالت تهوع خفیف در برخی مادران (به شرط عدم تحریک معده)
کمک به کنترل فشار خون بارداری در مراحل ابتدایی
افزایش گردش خون و رساندن مواد مغذی بیشتر به جنین در حال رشد
اما مراقب این نکات باشید:
اگر سابقه سقط جنین، خونریزی، یا لانه‌گزینی ضعیف دارید، حتماً قبل از مصرف مداوم سیر، با کارشناس مامایی مشورت کنید.
زیاده‌روی در خوردن سیر خام می‌تواند باعث سوزش معده یا تحریکات گوارشی شود که در سه‌ماهه اول خوشایند نیست.
برخی از مادران طعم یا بوی سیر را در این دوره به‌سختی تحمل می‌کنند؛ اگر چنین است، مصرف آن را به حالت پخته‌شده و کم‌بو محدود کنید.
🩺 در نهایت، اصل اول در سه ماهه اول «مقدار مناسب و مصرف با آگاهی» است. حتی مواد غذایی مفید مثل سیر هم اگر بدون مشورت و به میزان زیاد مصرف شوند، ممکن است اثر معکوس داشته باشند.
ثبت نوبت ویزیت آنلاین
با کلیک بر روی گزینه دریافت ویزیت آنلاین نوبت خود را به راحتی ثبت کنید.
ارسال مستندات
در صورت نیاز می‌توانید از طریق فرم، آزمایش
و تصاویر خود را برای پزشک ارسال کنید.
گفتگو با پزشک
در زمان مقرر، از سمت پزشک با شما
ارتباط تلفنی / متنی برقرار می‌شود.
در صورت مصرف بیش از حد، سیر ممکن است اثرات تحریکی روی رحم داشته باشد، به‌ویژه در افرادی که دچار سابقه‌ی سقط یا مشکلات رحمی هستند. با این حال، مصرف کنترل‌شده سیر خطر سقط ندارد و حتی می‌تواند برای سلامت مادر مفید باشد.
چه کسانی در بارداری باید از مصرف سیر پرهیز کنند؟
زنان بارداری که داروهای ضدانعقاد خون مصرف می‌کنند.
افرادی که دچار ناراحتی معده، رفلاکس یا زخم گوارشی هستند.
مادرانی با سابقه خونریزی در بارداری یا مشکلات پلاکت.
جایگزین‌های مناسب سیر در بارداری
اگر نمی‌توانید سیر بخورید یا به آن حساسیت دارید، می‌توانید از جایگزین‌های ملایمی مثل:
پیاز پخته
پودر زنجبیل (به مقدار کم)
سبزی‌های معطر مثل ریحان یا جعفری
استفاده کنید که هم طعم‌دهنده‌اند و هم خواص ضدالتهابی دارند.
نتیجه‌گیری
سیر یکی از مفیدترین مواد غذایی برای دوران بارداری است که در صورت مصرف به‌مقدار متعادل، می‌تواند به تقویت ایمنی، بهبود گردش خون، سلامت قلب و پیشگیری از مشکلات گوارشی کمک کند. با این حال، زیاده‌روی در مصرف آن مخصوصاً در اواخر بارداری یا در کنار برخی داروها ممکن است خطراتی داشته باشد. بنابراین، همیشه قبل از مصرف سیر به‌صورت مداوم یا استفاده از مکمل‌های آن، با ماما یا پزشک خود مشورت کنید.
ثبت نوبت ویزیت آنلاین
با کلیک بر روی گزینه دریافت ویزیت آنلاین نوبت خود را به راحتی ثبت کنید.
ارسال مستندات
در صورت نیاز می‌توانید از طریق فرم، آزمایش
و تصاویر خود را برای پزشک ارسال کنید.
گفتگو با پزشک
در زمان مقرر، از سمت پزشک با شما
ارتباط تلفنی / متنی برقرار می‌شود.
لیلا علی ابادی عضو انجمن علمی مامایی ایران٬ عضو نظام پزشکی ایران با شماره نظام پزشکی:م-۶۶۴۳۸ ٬ کارشناس مامایی و ماماهمراه٬ دارای مدرک زایمان فیزیولوژیک در حوزه ورزش بارداری و یوگای بارداری و زایمان مشاوره تغذیه برای بارداری سریع و اموزش تغذیه در بارداری دوره های آمادگی برای زایمان و مشاوره های زناشویی و رابطه جنسی فعالیت دارند.
