مسمومیت بارداری چیست

مسمومیت بارداری یا پره‌اکلامپسی یکی از پیچیده‌ترین و درعین‌حال خطرناک‌ترین عوارض دوران بارداری است که می‌تواند جان مادر و جنین را تهدید کند. این عارضه اغلب پس از هفته بیستم بارداری بروز می‌کند و با فشار خون بالا و دفع پروتئین از ادرار شناخته می‌شود. اما این فقط ظاهر ماجراست. پشت این تشخیص ساده، مجموعه‌ای از اتفاقات پیچیده در بدن رخ می‌دهد که اگر به موقع شناسایی و درمان نشوند، ممکن است به اکلامپسی، زایمان زودرس یا حتی مرگ منجر شود.

از کجا بفهمیم مسمومیت حاملگی گرفتیم؟

برای تشخیص زودهنگام مسمومیت بارداری، توجه به علائم اولیه بسیار مهم است. این علائم می‌توانند تدریجی یا ناگهانی ظاهر شوند:

• افزایش ناگهانی فشار خون (بالاتر از ۱۴۰ روی ۹۰)
• ورم غیرطبیعی صورت و دست‌ها
• سردردهای شدید و مداوم
• تاری دید یا دیدن لکه‌های نورانی
• درد بالای شکم، به‌خصوص سمت راست
• تهوع و استفراغ غیرمرتبط با ویار
• کاهش میزان ادرار یا تغییر رنگ آن

اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، لازم است فوراً به پزشک یا ماما مراجعه کنید. در برخی موارد، فقط با معاینه و آزمایش خون و ادرار می‌توان تشخیص قطعی داد. پس از خوددرمانی یا تعلل در مراجعه خودداری کنید.

در مسمومیت بارداری چه بخوریم؟

رژیم غذایی مناسب نقش مؤثری در کنترل علائم مسمومیت بارداری دارد، اگرچه درمان قطعی نیست:

• مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه، مخصوصاً منابع سرشار از پتاسیم مثل موز، آووکادو و اسفناج.
• پروتئین‌های سالم مانند مرغ، ماهی و عدس.
• غذاهای کم‌نمک؛ سدیم زیاد باعث افزایش فشار خون می‌شود.
• نوشیدن آب کافی (حداقل ۸ لیوان در روز).
• اجتناب از غذاهای چرب، شور و فرآوری‌شده.

☑️ به هیچ وجه خودسرانه رژیم نگیرید. برای تعیین رژیم غذایی مناسب در دوران بارداری و شرایط خاص مثل پره‌اکلامپسی، بهتر است با متخصص تغذیه یا مامای باتجربه مشورت کنید.

بارداری موفق بعد از مسمومیت بارداری

تجربه‌ی پره‌اکلامپسی در یک بارداری، به‌معنای ناتوانی در بارداری‌های بعدی نیست. بسیاری از زنان بعد از مسمومیت بارداری، صاحب فرزندان سالمی شده‌اند. با این حال، لازم است اقدامات زیر را رعایت کنید:

• کنترل دقیق فشار خون قبل و حین بارداری.
• کاهش وزن در صورت اضافه‌وزن.
• فاصله زمانی مناسب بین بارداری‌ها.
• ویزیت‌های منظم و دقیق با متخصص زنان و مشاوره مامایی.

💡 اگر مسمومیت بارداری داشته‌اید و قصد بارداری مجدد دارید، حتماً پیش از اقدام، برای مشاوره تخصصی اقدام کنید.

علائم مسمومیت بارداری

• فشار خون بالا
• وجود پروتئین در ادرار
• ورم شدید (خصوصاً در صورت و دست‌ها)
• افزایش ناگهانی وزن
• سردرد مداوم
• تاری دید یا حساسیت به نور
• درد در قسمت بالای شکم
• تهوع یا استفراغ ناگهانی
• اختلال در عملکرد کلیه یا کبد

در موارد شدیدتر، ممکن است مادر دچار تشنج، افت هوشیاری یا مشکلات تنفسی شود.

Preeclampsia is a complication of pregnancy. With preeclampsia, you might have high blood pressure, high levels of protein in urine The defining feature of preeclampsia is high blood pressure, proteinuria, or other signs of damage to the kidneys or other organs. You may have no noticeable symptoms. The first signs of preeclampsia are often detected during routine prenatal visits with a health care provider. منبع:mayoclinic

دلیل مسمومیت بارداری

علت دقیق مسمومیت بارداری هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، اما عواملی چون:

• اختلال در رشد جفت
• مشکلات در عروق خونی مادر
• التهاب یا سیستم ایمنی نامتعادل
• ژنتیک

در بروز این عارضه نقش دارند. تحقیقات نشان داده که نقص در عملکرد جفت، آغازگر اصلی اختلالات مربوط به پره‌اکلامپسی است.

علت مسمومیت بارداری

برخی از عوامل خطر که احتمال بروز این وضعیت را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:

• بارداری اول
• سابقه خانوادگی پره‌اکلامپسی
• سن بالای ۳۵ سال
• چاقی یا اضافه وزن
• فشار خون بالا، دیابت یا بیماری کلیوی
• بارداری چندقلویی

اگر در گروه‌های پرخطر قرار دارید، مراقبت‌های دقیق‌تری نیاز دارید.

درمان مسمومیت بارداری

درمان مسمومیت بارداری بستگی به شدت علائم، هفته بارداری و وضعیت سلامت مادر و جنین دارد. در برخی موارد خفیف، با استراحت، کنترل فشار خون و پیگیری منظم، می‌توان وضعیت را تحت کنترل نگه داشت. اما در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به بستری شدن، تجویز داروهای ضد فشار خون، کنترل دفع پروتئین و حتی ختم بارداری وجود داشته باشد.

درمان‌های اصلی مسمومیت بارداری شامل موارد زیر است:

• استراحت مطلق یا نیمه‌مطلق: کاهش استرس و فشار جسمی می‌تواند به کنترل فشار خون کمک کند.
• مصرف داروهای ضد فشار خون: به‌ویژه اگر فشار خون بالاتر از حد نرمال باشد.
• تجویز سولفات منیزیم: برای جلوگیری از بروز تشنج، به‌ویژه در موارد پره‌اکلامپسی شدید.
• رژیم غذایی کم‌نمک: در برخی موارد کمک می‌کند تا فشار خون کاهش یابد.
• نظارت دقیق بر حرکات جنین، وزن‌گیری، و علائم حیاتی مادر.

اگر پزشک تشخیص دهد که ادامه بارداری جان مادر یا جنین را تهدید می‌کند، ممکن است ختم بارداری یا زایمان زودرس ضروری باشد. در هفته‌های بالای بارداری (مثل ماه هشتم یا نهم)، تولد نوزاد معمولاً بهترین راه‌حل است.

👩‍⚕️ نکته مهم: اگر دچار علائمی مانند سردرد شدید، تاری دید، تورم ناگهانی دست و صورت، یا کاهش حرکات جنین شدید، بلافاصله برای ویزیت مراجعه کنید. این علائم می‌تواند نشانه شروع یک مسمومیت جدی باشد.

تاثیر مسمومیت بارداری بر جنین

پره‌اکلامپسی درمان‌نشده می‌تواند اثرات جدی بر جنین داشته باشد:

• کاهش رشد داخل رحمی (IUGR)
• کاهش مایع آمنیوتیک
• جدا شدن جفت
• زایمان زودرس
• نارس بودن نوزاد
• در موارد شدید، مرگ جنین

☑️ اگر شک به مسمومیت بارداری دارید، ویزیت فوری و پیگیری تخصصی ضروری است.

مسمومیت بارداری و مرگ

در موارد شدید و کنترل‌نشده، مسمومیت بارداری می‌تواند باعث مرگ مادر یا جنین شود. اکلامپسی (تشنج در بارداری) مرحله پیشرفته این عارضه است که می‌تواند منجر به سکته مغزی، آسیب دائمی به کبد یا کلیه‌ها، و حتی مرگ شود. اما با تشخیص زودهنگام، مراجعه منظم به پزشک، و مراقبت‌های صحیح، می‌توان از این پیامدهای خطرناک جلوگیری کرد.

علائم مسمومیت بارداری در ماه هشتم

در ماه هشتم بارداری، بدن به مرحله‌ای می‌رسد که برخی علائم می‌توانند جدی‌تر شوند:

• فشار خون به‌طور چشمگیر بالا می‌رود
• ورم پا و صورت بسیار شدید می‌شود
• سردردهای میگرنی و تاری دید بروز می‌کند
• حرکات جنین ممکن است کمتر شود
• دردهای شکمی و تهوع به‌وجود می‌آیند

اگر در ماه هشتم بارداری هستید و هر یک از این علائم را تجربه کردید، سریعاً و بدون تعلل به پزشک یا مشاوره مامایی مراجعه کنید.

چه کسانی زایمان طبیعی راحتی دارند؟!

مادرانی که بارداری سالم، بدون عوارضی مثل پره‌اکلامپسی، دیابت بارداری یا رشد غیرطبیعی جنین دارند، احتمال بیشتری برای داشتن یک زایمان طبیعی راحت خواهند داشت. مراقبت‌های دقیق دوران بارداری و رعایت تغذیه و ورزش، نقش مهمی در این زمینه دارند.

نتیجه‌گیری

مسمومیت بارداری موضوعی نیست که بتوان آن را نادیده گرفت. شناسایی زودهنگام علائم، مراجعه منظم به پزشک و رعایت توصیه‌های تغذیه‌ای و پزشکی می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، حتماً از همان ابتدا با ماما یا پزشک مشورت کنید. این عارضه هرچند خطرناک است، اما قابل کنترل و مدیریت می‌باشد.

سوالات متداول

آیا مسمومیت بارداری فقط در بارداری اول اتفاق می‌افتد؟
نه، اما در بارداری اول شایع‌تر است. زنانی که سابقه پره‌اکلامپسی دارند، در بارداری‌های بعدی هم در معرض خطر هستند.

آیا می‌توان از مسمومیت بارداری پیشگیری کرد؟
با مراقبت‌های منظم، تغذیه مناسب و کنترل فشار خون، احتمال بروز آن کاهش می‌یابد، اما تضمینی وجود ندارد.

آیا همیشه باید برای درمان بستری شد؟
در موارد خفیف ممکن است نیاز به بستری نباشد، اما در موارد متوسط تا شدید، بستری شدن ضروری است.

آیا با داشتن مسمومیت بارداری می‌توان زایمان طبیعی داشت؟
بستگی به شدت بیماری و سلامت جنین دارد. گاهی اوقات برای حفظ جان مادر و نوزاد، زایمان القا می‌شود یا سزارین انجام می‌گیرد.