سه‌ماهه سوم بارداری، آخرین مرحله از سفر نه‌ماهه‌ی مادرانه است. این دوره از هفته ۲۸ بارداری آغاز شده و تا زمان زایمان که معمولاً هفته ۴۰ است ادامه دارد. در این دوره، جنین به‌سرعت رشد می‌کند، بدن مادر آماده زایمان میشود و اهمیت مراقبت‌های پزشکی چند برابر میشود. این مقاله توسط مشاوره مامایی لیلا علی آبادی نوشته شده است تا به‌طور کامل، ساده و علمی شما را با سه‌ماهه سوم بارداری آشنا کند.
اگر در این مرحله هستید یا به‌زودی وارد آن می‌شوید، همراه ما باشید تا بدانید چه چیزهایی در انتظارتان است، چه بخورید، چه نخورید، چه علائمی خطرناک هستند و چه اقداماتی برای داشتن یک زایمان طبیعی آسان باید انجام دهید.
سه ماه اول بارداری چند هفته است؟
پیش از آنکه وارد سه‌ماهه سوم شویم، خوب است نگاه کوتاهی به سه‌ماهه اول داشته باشیم.
سه‌ماهه اول بارداری از هفته ۱ تا پایان هفته ۱۲ ادامه دارد. در این بازه‌ی زمانی، اتفاقات مهمی مثل تشکیل قلب جنین، شکل‌گیری اندام‌ها و رشد مغز روی می‌دهد. از این رو، تغذیه، استراحت، و مصرف اسیدفولیک اهمیت بالایی دارند.
| A pregnancy is divided into trimesters: the first trimester is from week 1 to the end of week 12. the second trimester is from week 13 to the end of week 26. the third trimester is from week 27 to the end of the pregnancy. منبع:kidshealth |
سه ماهه سوم بارداری از هفته چندم شروع میشود؟
سه‌ماهه سوم بارداری از هفته ۲۸ آغاز میشود و تا زمان زایمان (معمولاً هفته ۴۰) ادامه دارد. در این مرحله:
- وزن جنین به‌سرعت افزایش می‌یابد.
- حرکات جنین قوی‌تر میشود.
- مادر دچار تغییراتی مثل تنگی نفس، ورم پا، بی‌خوابی و تکرر ادرار میشود.
- رحم به سمت بالا فشار می‌آورد و اندام‌های داخلی جابه‌جا می‌شوند.
این بازه زمانی، مرحله‌ی آمادگی کامل برای زایمان است. بنابراین چکاپ‌های منظم، سونوگرافی دقیق، کنترل قند و فشار خون، و تغذیه‌ی مناسب از ضروریات محسوب می‌شوند.
تغذیه سه ماهه سوم بارداری
در سه‌ماهه سوم، جنین بیشترین رشد وزنی را تجربه می‌کند و نیازش به انرژی، آهن، کلسیم، روی، و اسیدهای چرب ضروری بیشتر از هر زمان دیگری است. بنابراین تغذیه مادر باید کاملاً اصولی، متنوع و هدفمند باشد تا هم سلامت جنین حفظ شود و هم بدن مادر برای زایمان آماده بماند.
مواد غذایی توصیه‌شده:
اگر دچار کم‌خونی، فشار خون بالا یا دیابت بارداری هستید، حتماً باید تحت نظر ماما یا پزشک تغذیه رژیم خاصی بگیرید تا سلامت شما و جنین حفظ شود.
پروتئین‌های سالم مثل گوشت سفید (مرغ و ماهی)، عدس، نخود، تخم‌مرغ، و سویا برای ساخت عضله و رشد اندام‌های جنین ضروری‌اند.
لبنیات کم‌چرب مانند شیر، ماست و پنیر پاستوریزه برای تأمین کلسیم مورد نیاز استخوان‌های جنین و جلوگیری از پوکی استخوان مادر توصیه می‌شوند.
میوه‌ها و سبزیجات تازه سرشار از فیبر، ویتامین C، فولات و آنتی‌اکسیدان هستند و از یبوست، کم‌خونی و عفونت جلوگیری می‌کنند.
غلات کامل و نان سبوس‌دار انرژی پایدار بدن را تأمین می‌کنند و به کنترل قند خون در دیابت بارداری کمک می‌نمایند.
آجیل و مغزها مثل بادام، گردو و فندق، منبع خوبی از چربی‌های مفید، آهن و ویتامین E هستند.
آب کافی (۸ تا ۱۰ لیوان در روز) برای جلوگیری از کم‌آبی، کاهش ورم پاها و پیشگیری از زایمان زودرس ضروری است.
مواد غذایی غنی از آهن مانند گوشت قرمز، جگر (در حد مجاز)، عدس، کشمش و اسفناج به پیشگیری از کم‌خونی کمک می‌کنند.
مواد حاوی ویتامین D مثل زرده تخم‌مرغ، شیر غنی‌شده و ماهی چرب، همراه با نور آفتاب ملایم برای جذب کلسیم مفیدند.
چربی‌های مفید مثل روغن زیتون و آووکادو به رشد مغز و سیستم عصبی جنین کمک می‌کنند.
سونوگرافی سه ماهه سوم در چند هفتگی انجام میشود؟
سونوگرافی در سه‌ماهه سوم به دلایل مختلفی انجام میشود:
- بررسی رشد جنین
- موقعیت جنین (سَرپایین یا بریچ)
- مقدار مایع آمنیوتیک
- وضعیت جفت
این سونوگرافی معمولاً بین هفته‌های ۳۰ تا ۳۴ انجام میشود. در صورت وجود علائم خاص، ممکن است پزشک سونوگرافی‌های بیشتری نیز تجویز کند. اگر احساس کاهش حرکات جنین یا دردهای غیرعادی دارید، حتماً ویزیت شوید تا بررسی تخصصی انجام شود.
ثبت نوبت ویزیت آنلاین
با کلیک بر روی گزینه دریافت ویزیت آنلاین
نوبت خود را به راحتی ثبت کنید.
ارسال مستندات
در صورت نیاز می‌توانید از طریق فرم، آزمایش
و تصاویر خود را برای پزشک ارسال کنید.
گفتگو با پزشک
در زمان مقرر، از سمت پزشک با شما
ارتباط تلفنی / متنی برقرار میشود.
علائم خطرناک در سه ماهه سوم بارداری
در این بازه زمانی حساس، هرگونه نشانه غیرطبیعی باید جدی گرفته شود، زیرا می‌تواند هشداری از بروز مشکل در بارداری یا زایمان زودرس باشد. برخی از علائم خطرناک در سه‌ماهه سوم بارداری که نیاز به پیگیری فوری دارند، شامل موارد زیر است:
در صورت بروز هرکدام از این علائم، بدون تأخیر با ماما یا پزشک خود تماس بگیرید و برای ویزیت فوری اقدام کنید تا سلامت شما و جنین تضمین شود.
خونریزی یا لکه‌بینی، به‌ویژه اگر همراه با درد شکم باشد، می‌تواند نشانه جدا شدن زودرس جفت یا شروع زایمان زودرس باشد.
کاهش محسوس حرکات جنین نسبت به روزهای قبل ممکن است علامت کمبود اکسیژن یا مشکل در جفت باشد.
ترشحات غیرطبیعی واژینال مانند ترشحات سبز، زرد یا با بوی تند ممکن است نشانه عفونت خطرناک باشد که می‌تواند به جنین آسیب برساند.
تب بالا یا لرز نشانه‌ای از عفونت در بدن مادر است و در این دوره حساس نباید نادیده گرفته شود.
فشار خون بالا، سردرد شدید، تاری دید یا ورم ناگهانی ممکن است علائم پره‌اکلامپسی باشد که یک وضعیت اورژانسی محسوب میشود.
درد شکمی مداوم یا انقباضات شدید و منظم ممکن است آغاز زایمان باشد؛ حتی اگر هنوز به هفته‌های پایانی نرسیده‌اید.
نشت مایع شفاف از واژن می‌تواند نشان‌دهنده پارگی زودهنگام کیسه آب باشد و باید فوراً بررسی شود.
خارش شدید، به‌ویژه در کف دست و پا می‌تواند نشانه مشکلات کبدی مانند کلستاز بارداری باشد.
احساس تنگی نفس شدید یا درد قفسه سینه باید به‌سرعت بررسی شود تا از مشکلات قلبی یا ریوی جلوگیری شود.
در سه ماه سوم بارداری چی نخوریم؟
در سه‌ماهه سوم بارداری، برخی مواد غذایی ممکن است خطراتی برای جنین یا سلامت مادر ایجاد کنند. به همین دلیل لازم است با آگاهی بیشتر، از خوردن بعضی خوراکی‌ها پرهیز شود تا از عوارضی مانند زایمان زودرس، مسمومیت غذایی یا فشار خون بالا جلوگیری شود. در این دوران باید از مصرف موارد زیر اجتناب کنید:
اگر رژیم خاصی دارید (مثلاً گیاه‌خواری یا رژیم بدون گلوتن)، حتماً با ماما یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا نیازهای تغذیه‌ای شما و جنین تأمین شود.
غذاهای شور و پرنمک مثل چیپس، سوسیس و غذاهای آماده که باعث افزایش فشار خون و ورم می‌شوند.
نوشیدنی‌های کافئین‌دار زیاد مانند قهوه، چای پررنگ و نوشابه‌های انرژی‌زا که با خواب مادر و رشد جنین تداخل دارند.
غذاهای خام یا نیم‌پز از جمله تخم‌مرغ عسلی، استیک نیم‌پز و ماهی خام که ممکن است باکتری‌هایی مانند سالمونلا یا لیستریا داشته باشند.
غذاهای فرآوری‌شده و کنسروی که معمولاً حاوی نگهدارنده‌ها و نمک زیادی هستند و ارزش تغذیه‌ای پایینی دارند.
شیر غیرپاستوریزه یا پنیرهای نرم محلی که ممکن است ناقل میکروب‌های خطرناک باشند.
خوراکی‌های شیرین صنعتی مثل کیک‌ها، شیرینی‌ها و دسرهای بسته‌بندی‌شده که قند خون را نوسانی کرده و خطر دیابت بارداری را افزایش می‌دهند.
غذاهای چرب و سرخ‌شده مانند فست‌فودها که باعث سوزش معده و افزایش وزن غیرمفید می‌شوند.
ادویه‌های تند و محرک برای بعضی مادران می‌تواند انقباضات زودرس یا ناراحتی گوارشی ایجاد کند.
مصرف بیش از حد ویتامین A (مثلاً از طریق جگر زیاد) برای جنین خطرناک است، پس با دقت مصرف شود.
چه کسانی زایمان طبیعی راحتی دارند؟!
یکی از نگرانی‌های مادران در سه‌ماهه سوم، نوع زایمان است. زایمان طبیعی نیاز به آمادگی جسمی و ذهنی دارد. معمولاً زنانی که در طول بارداری تغذیه سالم داشته‌اند، ورزش منظم سبک (مثل پیاده‌روی یا یوگا) انجام داده‌اند، اضافه‌وزن زیادی نداشته‌اند و تحت نظر ماما یا پزشک بوده‌اند، زایمان طبیعی راحت‌تری را تجربه می‌کنند.
اگر می‌خواهید بدانید چه کسانی زایمان طبیعی راحتی دارند؟!، کلیک روی لینک مقاله‌ای با همین عنوان می‌تواند اطلاعات مفیدی در اختیارتان بگذارد.
نتیجه‌گیری
سه‌ماهه سوم بارداری، دوره‌ای سرنوشت‌ساز برای مادر و جنین است. آغاز این مرحله از هفته ۲۸ است و با خود تغییرات بدنی، عاطفی و رفتاری زیادی به همراه دارد. در این بازه، تغذیه مناسب، سونوگرافی دقیق، شناخت علائم خطر و آمادگی برای زایمان اهمیت زیادی دارند. توصیه میشود به‌طور مرتب و منظم ویزیت شوید تا بارداری سالم‌تری را تجربه کنید و برای زایمان آماده شوید.
ثبت نوبت ویزیت آنلاین
با کلیک بر روی گزینه دریافت ویزیت آنلاین
نوبت خود را به راحتی ثبت کنید.
ارسال مستندات
در صورت نیاز می‌توانید از طریق فرم، آزمایش
و تصاویر خود را برای پزشک ارسال کنید.
گفتگو با پزشک
در زمان مقرر، از سمت پزشک با شما
ارتباط تلفنی / متنی برقرار میشود.
سوالات متداول
۱. آیا در سه‌ماهه سوم بارداری می‌توان سفر رفت؟
اگر بارداری شما کم‌خطر است و پزشک اجازه می‌دهد، بله. اما سفرهای طولانی و پرخطر (مثلاً جاده‌های نامطمئن یا پروازهای طولانی) توصیه نمی‌شوند.
۲. خوابیدن در سه‌ماهه سوم چگونه باشد؟
خوابیدن به پهلوی چپ بهترین حالت است چون جریان خون به جفت بهتر میشود.
۳. آیا درد لگن در سه‌ماهه سوم طبیعی است؟
تا حدی بله، اما اگر درد زیاد یا همراه با تب و خونریزی باشد، باید ویزیت شوید.
۴. در سه‌ماهه سوم بارداری چند بار باید سونوگرافی انجام شود؟
معمولاً یک‌بار بین هفته‌های ۳۰ تا ۳۴، ولی بسته به وضعیت جنین ممکن است بیشتر هم باشد.
